Wat weten wij eigenlijk van onze Aziatische voormoeders? Een naam, een vergeelde foto, een anekdote. Wanneer we gaan schatgraven in onze familiegeschiedenis, dan vinden we slechts flarden terug van onze Aziatische voormoeders. Toch is zij vaak de sleutel tot het begrijpen van ons familieverleden. Zonder haar waren er bijvoorbeeld geen Indische families!
Om haar alsnog een zichtbare plek in onze familiestamboom te geven, is de IGV samen met stichting VerhalenOverLeven e.a. gestart met het project ā10.000 Voormoedersā . We nodigen je uit om samen met ons te bouwen een database, waarin we de biografische gegevens, fotoās en verhalen van 10.000 Aziatische voormoeders met elkaar verbinden.
Vaak kennen wij haar geboortenaam niet, of die van haar ouders, of haar geboorteplaats. Dat komt omdat zij dikwijls niet werd geregistreerd in de burgerlijke stand van Nederlands-Indiƫ. En als dat wel zo was staat er regelmatig: gegevens onbekend. Is er dan geen informatie? Zeker wel. We moeten alleen op een andere manier zoeken.
Als we 10.000 van onze Aziatische voormoeders iets beter leren kennen, elk, met een foto en de spaarzame gegevens die zijn overgeleverd, dan ontstaat een omgeving met veel dimensies waar we de ontbrekende kennis in kunnen vinden, of in elk geval benaderen. We kunnen die dimensies, zoals een plaats, een tijd, een verhaalfragment, eenvoudig navigeren in een speciale voormoeders database.
Bovendien is een een fotocollectie van 10.000 van onze Aziatische voormoeders een eerbetoon, en een erkenning hoe massaal hun invloed is geweest op onze geschiedenis.
Daarom hebben wij uw hulp nodig.
Want, als u roots in Nederlands-Indiƫ of Indonesiƫ heeft, ligt er ergens die foto. Van oma Tjang of oma Miet of oma Toet. En misschien weet u niet zo veel over haar, maar toch wel iets. Een plaats, een jaartal, of een anekdote.
Alle informatie over haar is welkom, ook al is er bijna niets.
De foto’s met gegevens worden digitaal en toekomstbestendig ontsloten in de voormoeders database, die voor het publiek toegankelijk en doorzoekbaar wordt. U blijft eigenaar van de foto, en deze mag niet zonder uw toestemming worden gebruikt voor andere doeleinden dan het 10.000 voormoeders project. Datzelfde geldt voor uw teksten. Uw naam wordt niet zonder uw toestemming geopenbaard, en uw email adres nooit.
De ceremoniƫle lancering van de database is gepland voor begin 2023.
Dit project is geĆÆnitieerd door Maarten Fornerod, secretaris Indische Genealogische Vereniging, Yvette Kopijn, Stichting VerhalenOverLeven en initiatiefneemster Tracing Your Roots, Maureen Welscher, journalist en publicist, en Christel Terwiel, socioloog en onderzoeker.
Nu beschikbaar: IGV Publicaties en Bronnen USB sticks
De Indische Genealogische Vereniging heeft dit jaar hard gewerkt aan het verzamelen en verwerken van IGV publicaties en Indisch bronmateriaal.
Dit heeft geleid tot twee USB sticks: IGV Publicaties en IGV Bronnen. Beide USB sticks zijn apart of tezamen te koop in de IGV webshop. Deze twee dragers van Indisch bronmateriaal vormen een onmisbare aanvulling voor het onderzoek naar je IndischeĀ familie en bevatten samen 34 GB aan informatie enĀ 190.000 doorzoekbare paginaās.Ā
De IGV Publicaties USB stick is een vernieuwing van de uitverkochte IGV-DVD en bevat o.a. alle IGV publicaties uitgegeven t/m het jaar 2014. De nieuwere uitgaven dienen nog apart in de webshop te worden gekocht. Net als de oude IGV DVD bevat de USB stick ook een index (handleiding) die het zoeken op trefwoorden mogelijk maakt. Daarnaast maakt de USB stick ook gebruik van bladwijzers die het gebruikersgemak nog meer vergroten.
In december worden door de IGV twee interessante evenementen georganiseerd, een lezing van de bekende Vlaamse journaliste Veerle de Vos over haar boek over De Ontdekking van China, en een workshop stamboomonderzoek voor Generation Z.
Er is binnen de IGV steeds meer interesse voor Chinees-Indonesische geschiedenis. Daarom zijn wij blij om sterke banden te hebben met de vereniging Inisiatip, van oorsprong een echte peranakan-gezelligheidsvereniging (batminton!), maar nu steeds meer een vereniging voor iedereen met interesse in Aziatische geschiedenis en cultuur en de doorwerking daarvan in Nederland. Op zondag 15 december organiseert de IGV in samenwerking met Inisiatip een lezing van Veerle de Vos over haar boek Alles onder de Hemel, Ferdinant Verbiest en de Ontdekking van China. Hierin beschrijft ze de āontdekkingā van China vanuit West-Europa in het midden van de 17e eeuw. Natuurlijk waren er al eerder contacten geweest tussen China en Europa, Genghis Khan en Marco Polo schieten te binnen, maar die waren lang geleden en indirect. Maar in de 17e eeuw lag AziĆ« open via de handelsschepen van onder andere de VOC, en besloten een paar Vlaamse vrienden het avontuur tegemoet te gaan ā naar China. Een van hen, Ferdinant Verbiest, drong door tot in de hoogste kringen van het Chinese hof, en had een aantal jaren grote invloed. De westerse technologie bleek in bepaalde opzichten superieur aan de Chinese. Zelfs de katholieke kerk werd een tijdje getolereerd.
Veerle de Vos neemt ons mee in deze opvallende geschiedenis, die ook veel raakvlakken met het Indiase subcontinent en de Indonesische archipel. De toegang is gratis voor IGV leden en Inisiatip leden. Niet-leden betalen ā¬5 per persoon.
Locatie: Wijkcentrum Agora Adres: Fonteynenburglaan 11 Plaats: 2275 CZ Voorburg Datum: zondag 15 december 2024 Aanvang: 14:00 uur, inloop vanaf 13:30 uur Einde: ca. 16:00 uur
Aanmelden Aanmelden kan per e-mail en per telefoon. U wordt vanaf 13.30 uur verwacht; de presentatie begint om 14.00 uur. Wij vragen u zich vĆ³Ć³r 11 december a.s. aan te melden per e-mail, via secretaris@igv.nl. Geeft u hier ook aan of u een hapje wilt blijven eten. Vol=vol!!
Eten reserveren Voor degenen die zich vĆ³Ć³r 11 december a.s. aanmelden, is er na afloop gelegenheid een maaltijd te nuttigen: Nasi Bowl Woku. De kosten hiervan bedragen: ā¬ 12,00 voor leden en ā¬ 14,00 voor niet-leden. Wilt u hiervan gebruikmaken, dan moet u wel vooraf reserveren en betalen.
Betaal vooraf! Dat maakt het voor iedereen gemakkelijker en het bevordert de doorstroming bij binnenkomst. Het verschuldigde bedrag voor het eten (en voor de entree als u geen lid bent) kunt u overmaken naar IBAN: NL11 INGB 0004 3050 70 t.n.v. Inisiatip. Graag de namen van de aanwezigen vermelden voor wie u betaalt.
Workshop Stamboomonderzoek voor Gen Z
De IGV organiseert op 18 december a.s. een Workshop Genealogie voor Gen Z!
Ben je geboren tussen ongeveer 1990 en 2010, dan heb je geluk, maar je moet er wel snel bij zijn.
Ben je zelf te oud (of te jong) stuur dit bericht snel naar de Gen Z’ers in je netwerk waarvan je denkt/weet/vermoedt dat zij een interesse hebben, want er zijn maar 20 plaatsen beschikbaar (12 momenteel). Dankzij steun van het V-Fonds is er alleen een bijdrage aan koffie/thee/hapjes van ā¬5 verschuldigd
De workshop wordt gegeven door Maarten Fornerod, bekend onder andere van de Genealogische Live Show, waar iemand uit het publiek op het podium wordt uitgenodigd om live een vraag over zijn/haar Indische roots te laten onderzoeken met behulp van online archieven.
De Workshop heeft de volgende onderdelen:
Jouw onderzoeksvraag in 2 minuten
Basisvaardigheden genealogie
Zoeken en vinden in de wirwar van Indische en Indonesische archieven
Tracing Your Roots, het succesvolle rootsprogramma voor jongeren van Yvette Kopijn houdt zijn volgende editie in Dordrecht, in samenwerking met het Regionaal Archief Dordrecht.
Gedurende vier zaterdagmiddagen verken je in verschillende workshops jouw culturele bagage, maak je kennis met (oral history) interviewen en leer je stamboomonderzoek doen onder leiding van onze eigen Indisch-Dordtse genealoog Kevin Felter, auteur van het boek Kind in Indiƫ en voormalig bestuurder van de IGV. Daarnaast krijg je toegang tot jouw eigen geschiedenis via masterclasses van prof. em Pamela Pattynama en historicus Wim Manuhutu.
Geef je snel op, want vol=vol. Alle informatie hier.
Reisgids Yogi in Indonesia Roept! van Hans Goedkoop
Update: de studiereis is vol. Je kan je nog wel aanmelden voor de wachtlijst.
Het stond al geruime tijd in onze voornemens, maar volgend jaar gaat het echt gebeuren, de eerste IGV studiereis naar Indonesiƫ. Als er voldoende animo is natuurlijk, maar als je naar het programma (pdf) kijkt, en de prijs, lijkt dat een gegeven.
Van 3 tot 16 mei 2025 gaat het gebeuren. In samenwerking met de ervaren gids Yogi Fahri (reisbureau Bersukaria Tour), die ook te zien was in de Hans Goedkoop documentaire Indonesia Roept! hebben we een interessant studiereisprogramma samengesteld:
Jakarta: Museum Sejarah Jakarta, ANRI, Erasmus house, Museum Nasional Indonesia (voormalig Batavaafsch Genootschap Kunsten en Wetenschappen), Museum Taman Prasasti, Anglikaanse kerk.
Bandung: ontmoeting met Bandung Heritage Society (BHS), Ereveld Pandu, rondleiding door een gids van de Komunitas Sejarah Aleut (Geschiedkundige vereniging).
Gombong en Kebumen: Martha Tilaar House, Fort Cochius en Kerkhof Gombong, lokale gids van de Gombong Heritage Society.
Purworejo: Kerkhof en katholieke kerk, met lokale gids Lengkong Sanggar Ginaris ā geschiedkundige en archeoloog UGM Yogyakarta
Yogyakarta: bezoek aan het Kraton en Diorama Arsip Yogyakarta, lokale gids van de Bolbrutu Archaelogical Community, bezoek aan Nasirun studio van moderne Indonesische kunst, bezoek Fort Vredenburg, ontmoeting met historicus Muhidin M. Dahlan, gespecialiseerd in tijdschrift en krantenarchieven.
Magelang: Bezoek Pa van der Steur weeshuis, lokale gids van de Kota Toea Magelang Historical Community.
Semarang: bezoek Gedangan abdij archieven, bezoek Dinas Catatan Sipil Kota Semarang, burgerlijke stand koloniale archieven Gemeente Semarang, bezoek Baalawi Organization voor Arabisch-Indonesian genealogie, bezoek Chinatown Semarang en presentatie door Rasa Dharma (Boen Hian Tong) Chinese Community.
Reis per luxe trein (Jakarta -> Yogya), bus (Yogya -> Semarang) en vliegtuig (Semarang -> Jakarta). Vliegreis van en naar IndonesiĆ« is niet geĆÆncludeerd, dus deelnemers moeten zelf hun vlucht boeken. Dat geeft de vrijheid om eventueel langer in IndonesiĆ« te blijven, met dagen ervoor en/of erna.
Behalve gids Yogi en de lokale gidsen zal ook Maarten Fornerod deel uitmaken van het reisgezelschap. We verblijven in zeer goede hotels en reizen in de trein executive class.
Prijs inclusief hotel, alle onderdelen van de reis, maaltijden (ontbijt, lunch, diner) en trein/bus/lokaal vliegvervoer: ā¬885 p.p. voor 2 personen per kamer. Er is een toeslag van ca. ā¬185 p.p. voor single room occupancy. Dit is exclusief de vliegreis van en naar IndonesiĆ« die u ook zelf moet boeken en betalen.
Denkt u erover deel te nemen aan deze studiereis? Vul dan dit formulier in. We sturen u dan een link om een reserveringsbetaling te doen van ā¬100 per gezelschap aan de IGV. U dient 75% van het reisbedrag vĆ³Ć³r 31-12-2024 te betalen aan de reisorganisatie van de organiserende reisgids, Bersukaria Tours. De resterende 25% twee weken voorafgaand aan de reis. Informatie over Bersukaria Tours en reisgids Yogi vindt u hier. De voorwaarden ziet u in de reisbrochure. De IGV is uitdrukkelijk niet de reisorganisatie. Uw deelname wordt pas definitief na ontvangst van de reserveringsbetaling, die u terugkrijgt na uw boeking bij Bersukaria.
Met enige regelmaat loop ik tegen vraagstukken op die invloed hebben gehad op onze Indische familiegeschiedenissen in het algemeen of specifieke gevallen. In dit geval de nationaliteit van mijn vader.
Voor het antwoord kan ik op bijvoorbeeld zoek gaan naar een in boekvorm uitgegeven levensverhaal verkrijgbaar in de boekhandel. Uiteraard ben ik me ervan bewust dat schrijvers in bijna alle gevallen slechts een kern van waarheid hebben gebruikt en daaromheen een verhaal hebben gecreƫerd dat gelezen en verkocht dient te worden. Het is en blijft dus een combinatie van feiten, commercie en fictie, zelfs in de non-fictie sectie. Met eigen mening, emotie, doel, overtuiging die elk mens heeft.
Persoonlijk vraag ik me dan altijd af wat de bronnen zijn geweest van de betreffende schrijver. Vaak ontbreken deze of er wordt verwezen naar boeken en artikelen van andere schrijvers. Proefschriften en studies zijn vaak beter onderbouwd met bronnen maar ook dan wil ik graag zelf de bronnen inzien waar de schrijver zijn werk op gebaseerd heeft. Ook deze schrijvers blijven mensen met een mening en emoties.
Aangezien ik me in eerste instantie alleen op feiten richt probeer ik vervolgens deze bronnen te achterhalen om op deze wijze directe toegang te krijgen tot de informatie in de bron zelf. Een persoonlijke leercurve. Zo ook in dit geval.
De wetgeving.
Op 27 december 1949 werd de āWet Souvereiniteitsoverdracht IndonesiĆ«ā ondertekend en werd IndonesiĆ« definitief onafhankelijk, de publicatie kan teruggevonden worden in het Nederlands Staatsblad van 1949 onder nummer 570. Op paginaās 45-49 staat het voor ons relevante deel āOvereenkomst betreffende de toescheiding van staatsburgersā. In deze overeenkomst wordt namelijk bepaald wie de Nederlandse of Indonesische nationaliteit bezit in de nieuwe staat IndonesiĆ«.
Dit klinkt eenvoudiger dan het is, zie de studies van Radboud en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Het probleem hierbij is de samenstelling van de meeste Indo families, deze zijn niet eenvoudig van aard! Het opstellen van een genealogie is al een puzzel laat staan de vaststelling van de nationaliteit door de tijd heen.
De eerste wet:
In de eerder genoemde studies wordt als eerste verwezen naar het burgerlijk wetboek van Nederland uit 1837 (de studies geven 1838 aan), daarin staat artikel 5 lid 1: āNederlanders zijn: Allen die binnen het koningrijk of deszelfs kolonien zijn geboren uit ouders , aldaar gevestigd.ā
Duidelijk, iedereen die in Nederlands-Indiƫ geboren is uit ouders die daar gevestigd zijn hebben de Nederlandse Nationaliteit.
De tweede wet:
De nationaliteitswet, deze is terug te vinden in het staatsblad van Nederland uit 1844 onder nummer 44, daar staat in artikel 1 het volgende: āNederlanders, ten aanzien van het genot van burgerschapsregten, zijn:1. die geboren zijn uit ouders binnen het Rijk in Europa gevestigd;2. die, binnen het Rijk in Europa uit aldaar niet gevestigde ouders geboren, binnen het jaar nadat zij den vollen ouderdom van 23 jaren hebben bereikt, hun voornemen om daar te blijven wonen aan het bestuur hunner woonplaats hebben verklaard;Zij echter welke dien ouderdom bij de afkondiging dezer wet reeds hebben bereikt, kunnen die verklaring nog gedurende het jaar na die afkondiging doen.3. die genaturaliseerd zijn;4. die van de in de voorgaande nummers genoemden afstammen, ten ware de geboorte op een tijdstip mogt hebben plaats gehad, waarop de ouders in een der termen van art. 9 waren vervallen.ā.
Rijk staat voor het Nederlands grondgebied in Europa. Met ingang van deze wet hebben dus alleen degenen die in Nederland geboren zijn de Nederlandse nationaliteit en hun afstammelingen. Dat houdt in dat een groot deel van de bevolking in Nederlands-Indiƫ van de ene op de andere dag de Nederlandse nationaliteit verliest. Niet alleen de autochtone bevolking maar ook de daar aanwezigen Europeanen die niet in Nederland zijn geboren, tenzij deze formeel genaturaliseerd zijn.
In de slotbepaling van de wet van 1892 staat de volgende zin: āā¦ ingevolge de wet van 2 Sept. 1854 ā¦, zijn zij die op het tijdstip, waarop deze wet in werking treedt, den staat van Nederlander bezitten, Nederlanders in den zin van deze wet, ā¦ā.
Het lijkt er inderdaad op dat mensen die de Nederlandse nationaliteit hebben gekregen volgens de regels van de voorgaande wet deze behouden ook al zou dat conform de wet van 1892 niet meer mogelijk zijn.
Om bewijsstukken te verzamelen moet er in de archieven gezocht worden. Uit een stuk geschreven door mr. P.C. Bloys van Treslong Prins in āDe Navorscherā van o.a. 1928 (herdrukt in āIndische bronnen uit oude tijdschriftenā, deel 4) blijkt dat het indertijd niet al te best was gesteld met de archieven. Uit verschillende bronnen weten we dat delen van de Burgerlijke Stand vernietigd zijn gedurende de oorlog. De kleine boeng was meer bezig met de dagelijks gang van zaken dan met diens afkomst. En niet te vergeten de situatie zelf, niemand had enkele jaren eerder verwacht dat ze IndiĆ« voor altijd zouden moeten verlaten richting een vreemd land.
Het vraagstuk van mijn vader.
Lang geleden kwam ik in mijn vaders kast een uitgescheurde pagina tegen van het Nederlands Staatsblad waaruit bleek dat mijn vader een paar dagen voor zijn 22ste verjaardag werd genaturaliseerd tot Nederlander. Daarvoor heb ik nooit geweten dat hij Ć¼berhaupt IndonesiĆ«r was geweest! Een prater is hij nooit geweest op dat vlak maar hoe zit dat dan?
Archief 1. Tijdens mijn zoektocht naar het antwoord begon ik met het Repatriatie archief. Deze is te vinden in het Indisch Archief onder IGV200 (vergeet niet om aan te loggen met uw archieven.nl account). Nog niet alles is doorzoekbaar gemaakt dus dit wordt ouderwets handmatig zoeken. In dit archief vind ik terug dat hij samen met de rest van het gezin naar Nederland is gekomen op de āNew Australianā die in oktober 1950 te Nederland aankwam. Dat stemt overeen met de familieoverlevering en de familiefotoās van begin jaren 50.
Archief 2. De volgende stap was het archief van de Paspoortaanvragen die bij het CBG te vinden is (in dit geval dient u eerst aan te loggen met uw CBG account!). Hier vond ik zijn paspoortaanvraag terug. Op zijn paspoortaanvraag staan heel duidelijk met rode potlood een paar strepen met daartussen W.N., de afkorting voor Warga Negara.
Gelijk even een kanttekening bij dit archief controleer altijd de gegevens aan de hand van andere bronnen. Het is me opgevallen dat gegevens niet altijd correct zijn, bewust of onbewust ingevuld door de aanvrager.
Archief 3. Goed Warga Negara, waar komt dit vandaan? We gaan naar een archief dat terug te vinden is bij Familysearch van de LDS namelijk Nationaliteitsbewijzen Nederlands Indiƫ, 1950-1951 (wederom dient u in te loggen, deze keer met uw LDS account!). Hier vind ik een document terug waarin zijn vader opteert voor de Indonesische nationaliteit.
De documenten zijn in het Indonesisch opgesteld maar geen nood Google translate kan u helpen met vertalen. Deze documenten bevatten vaak ook informatie over de partner, kinderen , ouders, woonplaats etc.
Wet Souvereiniteitsoverdracht IndonesiĆ«: Artikel 3: āMeerderjarige Nederlanders behouden de Nederlandse nationaliteit, doch zijn bevoegd, indien zij in IndonesiĆ« geboren of aldaar tenminste zes maanden woonachtig zijn, binnen de gestelde termijn, te verklaren, dat zij de Indonesische nationaliteit verkiezenā. Artikel 8: āMinderjarigen volgen de nationaliteit van hun vader of van hun moeder, naar de in artikel 1 van de bovengenoemde Wet van 1892 gemaakte onderscheidingen, indien deze onmiddellijk vĆ³Ć³r de souvereiniteitsoverdracht Nederlands onderdaan en in leven isā.
Op basis van de genealogie van mijn vader weet ik waar iedereen geboren is. In mijn geval leiden alle wegen naar Nederland waardoor het duidelijk is dat de directe mannelijke lijn door de (familie)geschiedenis heen Nederlander was. Echter mijn grootvader heeft geopteerd voor de Indonesische nationaliteit met als gevolg dat zijn minderjarige kinderen automatisch ook de Indonesische nationaliteit hebben gekregen. Kinderen volgen de nationaliteit van hun vader. Zo staat het ook in het burgerlijk wetboek.
Maar hoe zit het dan met mijn vaders moeder?
Hierover geeft artikel 10 aan: āDe gehuwde vrouw volgt de staat van haar man.ā Dit stemt overeen met het burgerlijk wetboek uit die tijd.
Getrouwde vrouwen hadden dus geen keus in de nieuwe situatie, tenzij ze gingen scheiden.
Bij een scheiding is het tweede deel van artikel 10 van toepassing: āNa ontbinding van het huwelijk is zij gedurende een jaar daarna bevoegd alsnog door een verklaring de nationaliteit te verkrijgen of te verwerpen, die zij, ware zij op het ogenblik van de souvereiniteistoverdracht niet gehuwd geweest, verkregen had of door het afleggen van een verklaring had kunnen verkrijgen of verwerpen.ā
Archief 4. In een ander archief bij het Nationaal Archief, archiefnummer 2.05.189 staan vanaf inventarisnummer 456 allerlei persoonsdossiers met betrekking tot onderzoek naar de nationaliteit. Helaas is het beperkt toegankelijk tot 1-1-2049 en later. Ik heb het dossier van mijn vader en zijn zussen nog niet ingekeken maar ik zie wel dat er zich iets heeft afgespeeld in 1953-1954.
Het dossier van mijn grootvader heb ik wel kunnen inkijken waaruit blijkt dat hij circa drie jaar bezig is geweest om als spijtoptant met het gezin naar Nederland te repatriĆ«ren. Het werd hem niet makkelijk gemaakt. Elk dossier is uniek qua informatie, omvang en kan zelfs fotoās bevatten.
Nu is me duidelijk hoe het zat. Ook al ben ik geen rechtsgeleerde, ik laat me niet afschrikken want ik kan nog steeds lezen. Al speurend komen er steeds meer puzzelstukjes naar boven.
Mijn grootouders waren vlak voor de oorlog gescheiden waarbij mijn vader en zijn twee zusters bij hun moeder bleven. Mijn grootmoeder ontmoette mijn stiefgrootvader, trouwde, kreeg kinderen met hem en repatrieerde als samengesteld gezin naar Nederland. Als gevolg van de keuze van mijn grootvader had een deel van het gezin de Indonesische en het andere deel de Nederlandse nationaliteit. Mijn vaders moeder en zusters hebben de Nederlandse Nationaliteit gekregen doordat ze met een Nederlander trouwden. Deze mogelijkheid ging voor mijn vader niet op aangezien hij mannelijk is, voor hem stond dus alleen naturalisatie tot Nederlander open.
Overige archieven.
In het Nationaal Archief zijn nog veel meer relevante bronnen te vinden met betrekking tot vraagstukken op dit gebied. Het kan een groot deel van een archieftoegang zijn maar soms ook verborgen als een enkele inventaris tussen de grote hoeveelheid inventarissen die een archieftoegang rijk kan zijn.
Gebruik termen als ānaturalisatieā, ānationaliteitā, staatsburgerā, āNederlanderschapā, etc. bij het zoeken. Het is een tijdrovend bezigheid waarbij geduld een schone zaak is en de meeste inventarissen kunt u niet vanuit huis inzien. Een deel is helaas beperkt toegankelijk waarbij rekening gehouden dient te worden met de regels die hiervoor gelden wat betreft inzage.
Ook de Nederlandse rechtspraak is een bron waarvan uitspraken terug te vinden zijn op de website van rechtspraak.nl zoals deze zaak. Na al die tijd is het vandaag de dag nog steeds een onderwerp waarvoor een uitspraak van het gerecht noodzakelijk is helaas. En zo zijn er nog meer zaken te vinden.
Groepsfoto geĆÆnterneerde Duitsers, overgebracht van Ned. IndiĆ« naar het centraal interneringskamp Dehra Dun, in Brits IndiĆ«.1942
In dit artikel geeft IGV lid Kees Takkenberg, tevens lid van de Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland, een aantal mogelijkheden voor onderzoek naar Duitssprekende voorouders die een band hadden met Nederlands-Indiƫ.
Lezing
Op 30 September 1935 gaf Paul Bloys van Treslong Prins, te Batavia, een lezing voor het āDeutsche Gesellschaft fĆ¼r Natur und Vƶlkerkunde Ostasiensā, getiteld āDie Deutschen in NiederlƤndisch-Indienā.
Hij gaf aan dat de eerste Duitser die voorkomt in het trouwregister van de V.O.C. Andries Parijs uit Berlijn is die op 30 Juli 1617 Maria Hapijns uit Bali trouwde. Daarna noemde hij Albert Lanckenau uit Holstein, wondarts, die op 16 April 1613 Levina van Pattima trouwde. En constateerde dat de meeste Indo-Europese families oorspronkelijk Indo-Duitse families zijn. Daarna volgde er nog een opsomming van 70 Duitse familienamen met hun plaatsen van afkomst in Duitsland.
Bloys van Treslong Prins sloot zijn lezing af met de opmerking dat āDuitsers in Nederlands-IndiĆ«, door de jaren heen, een zeer belangrijke rol hadden gespeeld en sprak de hoop uit dat de Nederlanders dat nog vele jaren in Nederlands-IndiĆ« zouden mogen ondervindenā.
Onder genealogen is Paul Constant Bloys van Treslong Prins zeer bekend. Hij was secretaris van de Algemene Rekenkamer in Indiƫ (1919-1925) en later, (van 1925-1931) adjunct-landsarchivaris aan het landsarchief te Batavia. Hij verzamelde onder andere gegevens over Europese inwoners in Indiƫ uit bronnen als doop-, trouw- en begraafregisters en notariƫle protocollen die in het Landsarchief aanwezig waren. De fiches zijn alfabetisch op familienaam gerangschikt en vindt u tegenwoordig in het nationaal archief van Indonesiƫ (Arsip Nasional Republik Indonesia) te Jakarta en bij de LDS Kerk te Leeuwarden. (LDS= The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, of gebruikelijker, de Mormonen).
Er is ook negatieve informatie over Paul Constant. In 1932 werd hij ontslagen in zijn functie als adjunct-landsarchivaris omdat hij 600 lakzegels van archiefstukken had geknipt en aan zijn eigen verzameling had toegevoegd. En er zijn aanwijzingen dat hij of lid was, of sympathiseerde met de N.S.B. in Nederlands-Indiƫ.
Ook D.A.Visker, oud-medewerker en oprichter van āHet Indisch Familie Archiefā, schrijft in het zeer lezenswaardig boekje āIndische Familienamenā op pag. 34: Naast de Nederlandse geslachtsnamen zijn de Duitse namen wel het meest talrijk. Geen andere vreemde nationaliteit heeft zich zo veel in het vroegere Nederlands-IndiĆ« gevestigd en bovendien zo succesvol. Duitsers zijn altijd in groten getale naar IndiĆ« gekomen en hebben daar, zowel in militaire als in civiele functies gediend.
De āvan Imhoffā
Ik ben lid van de Indische genealogische vereniging (IGV) en lid van de werkgroep genealogisch onderzoek Duitsland (WGOD). Ondanks de kennis die ik, mede door deze verenigingen, heb opgedaan, was mij het drama met het m.s. de āvan Imhoffā van de K.P.M., niet bekend. Ook de internering van Duitse mannen in 1940 in Nederlands-IndiĆ« was voor mij onbekend terrein.
Maar, toen ik door tussenkomst van de secretaris van de IGV, Maarten Fornerod, in Januari 2023 werd uitgenodigd om bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) een kort praatje te houden over āZoeken naar Duitse vooroudersā, was dat voor mij de trigger om me te gaan verdiepen in alles wat met Duitsers in Nederlands-IndiĆ« te maken heeft.
(Gustaaf Willem van Imhoff . (Leer, 8 augustus 1705- Batavia 1 november 1750) werd Gouverneur-generaal van Nederlands-Indiƫ; hij liet bij testament van 1749 zijn kinderen wettigen, die hij verwekt had bij de tot slaaf gemaakte, later genaamd Helena Pieters (met wie hij niet wettig getrouwd geweest is); dit werd door de Staten-Generaal in 1757 bekrachtigd. Een van die kinderen was Jan Willem des H.R. Rijksvrijheer van Imhoff (1747-1791). Een zoon van die laatste, mr. Gustaaf Willem van Imhoff (1767-1830), werd bij Soeverein Besluit van 28 augustus 1814 net als zijn zoon benoemd in de ridderschap van Groningen waarmee zij en hun nageslacht tot de Nederlandse adel gingen behoren; in 1822 werd voor de vader de titel van baron (op allen) gehomologeerd.
Een nazaat van het geslacht werd in 1815 opgenomen in de Beierse adel; diens zonen verkregen in 1871 de titel van Baron.)
Wat de āvan Imhoffā betreft, op het internet is zeer veel informatie aanwezig. Informatie die niet altijd gelijkluidend is, maar toch een goed beeld geeft van de gebeurtenissen.
Ik noem kort de volgende feiten:
Na de Duitse inval in Nederland op 10 Mei 1940 werd in Nederlands-IndiĆ« het codebericht āBatavia seint Berlijnā rondgestuurd.
Hierop werden tussen de 2800 en 3000 mannelijke personen met een Duitse achtergrond geĆÆnterneerd. Niet alleen Duitsers, maar ook Zwitsers en Oostenrijkers.
Men zag ze als burgers van een vijandelijke natie en dus als potentieel gevaarlijk.
De kampen waar de geĆÆnterneerden verbleven bevonden zich in eerste instantie in de hele Indische archipel.
Uiteindelijk werd iedereen ondergebracht in een kamp in Noord-Sumatra in de Alasvallei.
Eind 1941 werd besloten, in verband met de te verwachte Japanse aanval, om alle geĆÆnterneerden over te brengen naar Brits-IndiĆ«.
Dat gebeurde met drie koopvaardijschepen. De āOphirā, de āPlanciusā en de āvan Imhoffā.
Het laatst vertrekkende schip, de van Imhoff, werd op 19 Januari 1942 gebombardeerd door een Japans vliegtuig.
De K.P.M.-bemanning en de K.N.I.L.-bewaking verlieten het langzaam zinkende schip, met achterlating van 477 Duitse geĆÆnterneerden.
Het feit dat de Nederlandse kapitein de 477 geĆÆnterneerden op volle zee aan hun lot overliet, werd na de oorlog āin de doofpotā gestopt.
In 2022, zoān 80 jaar na de ramp, werd door het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, het NIMH, een onderzoek ingesteld naar de ware toedracht van het gebeuren. Mede op aandrang van nakomelingen en de advocaat Liesbeth Zegveld.
Zie verder de website van-imhoff.com van het NIHM en de website vanimhoff.info. De laatste site is een particulier initiatief van Hendrik Wittenberg en geeft ook zeer veel informatie.
Nadat ik me een aantal weken met de materie rond de āvan Imhoffā had beziggehouden, begon bij mij de vraag op te komen āwie waren eigenlijk al die Duitsers in Nederlands-IndiĆ«?ā.
Duitsers in Nederlands-Indiƫ
De Verenigde Oost-Indische Compagnie (de V.O.C.) werd in 1602 opgericht. Zoals boven vermeld, spreekt Bloys van Treslong Prins al over Duitse huwelijken uit het V.O.C.-trouwregister in 1613 en 1617. Roelof van Gelder schrijft in zijn boek āHet Oost-Indisch avontuur. Duitsers in dienst van de VOC (1600-1800)ā dat in 1727 41% van de bemanning van de V.O.C.-schepen uit Duitssprekenden bestond en 5% uit ScandinaviĆ« afkomstig was.
Na de V.O.C. kwam het K.N.I.L. waar veel Duitsers zich bij aanmeldden. En dan zijn er natuurlijk ook nog Duitssprekenden die zich grofweg in de periode 1900-1940 om diverse redenen in Nederlands-IndiĆ« vestigden. Dit alles resulteerde blijkbaar in 1940 in de ongeveer 3000 mannelijke personen met een Duitse/Oostenrijkse/Zwitserse achtergrond die geĆÆnterneerd werden.
Die 3000 mannen vormden de basis voor mijn zoektocht. Een zoektocht die mij al gauw boven het hoofd groeide! Om enige orde te scheppen in alles wat ik vond, zette ik alle bronnen, met daarbij een korte inhoud van die bronnen, in een Excelsheet.
Bronnen
Hieronder vindt u, in willekeurige volgorde, de bronnen waarin ik zocht, met een enkele aanwijzing en een voorbeeld van datgene wat u in deze bronnen kunt verwachten.
Ivenio is een onderdeel van het Bundesarchiv.de. U kunt zich laten registreren of op Suche ohne Anmeldung klikken. Daarna komt u in Tektonik. Onder Tektonik kunt u diverse bestanden vinden. Klik op Norddeutscher Bund und Deutsches Reich (1867/1871-1945) en daaronder op het plusje bij AuswƤrtiges, Kolonial- und Besatzungsverwaltung. En daarna weer op AuswƤrtiges. (Ik vond het zoeken in Invenio niet al te makkelijk. Gewoon even uitproberen!)
Ik vond 12 ingangen, waaronder 7 zogenaamde Matrikel. (hier op te vatten als rooster/matrix of kolommenindeling).
Matrikel Band I von Nr. 1-137. Batavia. Eintragungen von 07-01-1888 bis 12-03-1910. Begint met Johann Heinrich Schmiedell en eindigt met Otto Schleuning/Schleurving.
Matrikel Band I von Nr.1-137. Batavia.
Matrikel II, passe von Nr. 137-656. Batavia. Begint met Georg Kraft en eindigt met Aletta Boij.
Matrikel III, passe von Nr. 639-1100. Batavia. Begint met Otto Schmidt en eindigt met Wilhelm Schimmer.
Matrikel IV, Nr. 1101-1253. Batavia, des Deutschen GeneralKonsulats. Begint met Hansjƶrg Isermann en eindigt met Helmut Herbert Littmann. Abgeslossen Batavia den 30 Juni 1939.
Matrikel Protokolle C1, Batavia 11-11-1922 t/m 1926. Getypt. Hele pagina per persoon. Begint met Walter Emil Johannes Burmeister en eindigt met Paul Friedrich Mecke.1 pagina over een persoon uit Medan. Een paar idem over Bandoeng. Verschillende opmaak.
Matrikel I 18-05-1889 bis Mai 1921. Sumatra. Op scan 38 t/m 44 staan namen alfabetisch. Het nummer achter de naam verwijst naar het kolomnummer. De namen beginnen met Wilhelm Michael Aliuzner en eindigt met Adolf Zeitler.
Soerabaya 1915-39. Pass Register Deutsches Konsulat Soerabaia. Van alles door elkaar. Begint met Nederlander Joannes Theodorus Christianus Gallois.
Bij kolomnr. 337 (scan 036) beginnen Duitse namen. Onder andere ook: Deutsche Reisepasse ausgestellt an Angehƶrige des Protektorats Bƶhmen & MƤhren. En Deutsche Reisepasse ausgestellt an frĆ¼here Ćstereichische Staatsangehƶrige en 13 Kinderausweise.
Deutsche Wacht met namen Tsingtaustrijders. Uitgave Mai 1922 Batavia 8ste Jahrgang Nr.5. (de Deutsche Wacht was het tweewekelijkse tijdschrift, van de in 1915 opgerichte Deutschen Bundes, een vereniging van Duitsers in Nederlands-Indiƫ. De uitgave was van 1915-1940).
(Tsingtau nu Qingdao, is een Chinese Havenstad, gelegen aan de Gele Zee. Vanaf 1898 was Qingdao voor een periode van 99 jaar verpacht aan het Duitse Keizerrijk. In 1914 werd de stad belegerd door Japan en Groot-Brittanniƫ. De stad gaf zich over op 7 November 1914. De Duitsers die zich overgaven konden pas in 1920 naar hun Heimat terug, met uitzondering van de 170 voormalige krijgsgevangenen die besloten in Japan te blijven. 345 van die in Japanse gevangenschap gehouden Duitsers besloten in 1920 naar Nederlands-Indiƫ te vertrekken. Deze voormalige Tsingtau-strijders vonden onder andere banen bij de politie en het leger en sommigen trouwden met inlandse of Hollandse vrouwen.)
Begint op pagina 30. Achternamen, initialen, beroep, bedrijf waar men werkt en de locatie daarvan. Begint met E.von der Ahe, en eindigt met K.G.Zeidler.
Tsingtau Passregister 1927-1945 von Deutsches Konsulat. Zowel mannen als vrouwen. Begint met Galaus Boerter, geb. Everst en eindigt met Helene Ulbrich.
German asylum seekers from Tsingtau. Word.doc. Namenlijst hetzelfde als Deutsche Wacht, maar kleine uitleg in het Engels over Tsingtau en de āvan Imhoffā.
Ehemalige TsingtaukƤmpfer in NiederlƤndisch-Indien (1920-1942) und der Untergang der von Imhoff am 19-01-1942. Word doc. Uitgebreide info, ook gebaseerd op de Deutsche Wacht. Geretteten: begint met Banthien en eindigt met Zacher. Untergegangenen: begint met Bergau en eindigt met Zeidler.
Alle bovenstaande info komt van Invenio.
Nationaal Archief. (Alg. Rijksarchief Tweede Afdeling). Ministerie van KoloniĆ«n te Londen 1940-1945, Invnr.258, scan 000. Dertien namen van Interneringskampen met namen geĆÆnterneerden.
Interneringskamp Banjoe Biroe. Scan 0002
Nominatieve opgave geĆÆnterneerde Duitse (Oostenrijkse) vrouwen te Banjoe Biroe
45 km. Ten zuiden van Semarang. 5 km. Ten zuiden van Ambarawa.
7 kolommen
begint met Abt, Helena Emmy, geb. Meurer. Eindigt met Verwiebe, Wilhelmina Martha Katharina, geb. Bleckmann
7 dubbele pagina’s.
Interneringskamp Teloekbajoer. Scan 0009
7 kolommen.
Mijndorp in Oost-Borneo.
Mannen. Begint met Fronhofer, Otto en eindigt met Beate, Wilhelm. Slechts drie namen.
Interneringskamp Senkang. scan 0011
7 kolommen
93 stuks
Mannen. Begint met Faahs, Gustaaf Christian en eindigt met Bierman, Haurich August Ernst.
Interneringskamp Sasaran. Scan 0018
Mannen. Begint met Schierhorst, Hermann. Namen staan niet alfabetisch.
41stuks. Minahasa, Noord-Celebes.
Eindigt met Gabrisch, Leo Wilhelm. Veel info.
Interneringskamp Sintang. Scan 0022
Mannen. Veel info.
10 stuks. West Borneo.
Begint met Bonus, Chirtian en eindigt met Joachim, Ernst Joseph. Maar twee pagina’s. Veel info.
Interneringskamp Kandangan Scan 0026
Mannen. Begint met Preiss, Otto en eindigt met d’ IJchler, Frans Joseph. Maar 1 pagina.
Interneringskamp Pematang Siantar Scan 0029
Mannen. Begint met Adler, Georg Richard en eindigt met Kruse, Ernst Adolf Alfred.
21 pagina’s.
Interneringskamp Long Iram Scan 0051
Mannen. Begint met Schmidt, Heinrich en eindigt met Reinecke, Robert Julius Georg.
1 pagina.
Interneringskamp Genteng-Gerbang (Takengon)
Mannen. Begint met Eck, Adolf Karl en eindigt met Graske, Horst.
Scan 0053
2 pagina’s. Staan ook drie vrouwen bij.
Interneringskamp Lahat Scan 0057
Mannen. Begint met Bahrfeldt, Bruno Julius Gustav Max en eindigt met KĆ¼pper, Heinrich. Veel info.
15pagina’s. Veel info over lid zijn N.S.D.A.P.
Interneringskamp Fort de Kock Scan0072
Mannen. Begint met Bredfeldt, Hareld en eindigt met Fram, W.H.J.
18 pagina’s.
Interneringskamp Onrust Scan 0091
Mannen. Begint met Assmann, Emil en eindigt met Zƶllner, Erich.
50 pagina’s.
Interneringskamp Ngawi Scan 0142
Mannen. Begint met Ninchritz, Hans Otto en eindigt met Schrƶder, Edmund Ernst Joachim Friedrich
27 pagina’s. 0.a. Duitsers die te Ngawi worden verpleegd en brief over R.K.-geestelijken scan 0183. Na Scan 0170 allerlei brieven over mutaties.
Detail van een getypte lijst van Duitsers die (waarschijnlijk?) Naziās waren. Namen hier weggelaten.
Nationaal Archief. Brief d.d. 9 April 1941. Over het overbrengen van Duitse geĆÆnterneerden naar Brits IndiĆ«, getekend: Starkenborgh. Getypte lijst van Duitsers die Naziās waren. Brief uit Nederlands juristenblad 21-02-1948, over opsporing van overledenen in Ned. IndiĆ«.
Nationaal Archief. Algemeen Rijksarchief tweede afd. Ministerie van KoloniĆ«n te Londen 1940-1945, Invnr. 294. Losse bladen met zelfgemaakte alfabetische indeling. Begint met Johann Friedrich Rudolf von Aalst en eindigt met Rudolf ZĆ¼rcker. Ook Oostenrijkers! Daarna zeer veel brieven en allerlei lijsten. O.a. GeĆÆnterneerden in Dehra Dun (Brits-IndiĆ«) die wel toestaan dat hun namen worden doorgegeven aan hun eigen regering maar niet aan de Nederlandse. Lijst van zieke geĆÆnterneerden die achterbleven in de Alas vallei en zich nu in Fort van der Capellen bevinden. Etc.etc.
Leo Janssen. Overlijdensakten uit het bijzonder archief Batavia. (Akten van de LDS (Mormonen).
Overlijdensakten uit het bijzonder archief Batavia. Links Beate Wilhelm, rechts Boye, Karl JĆ¼rgen Peter.
119 items van overleden Duitsers (verdronken) i.v.m. de āvan Imhoffā. Begint met Wilhelm Beate en eindigt met Gerhard Richard Zimmermann. (Leo Janssen is erelid van de IGV)
Karl Helbig. Institut fĆ¼r Zeitgeschichte MĆ¼nchen-Berlin. Bestand ED 353. PDF 288 paginaās.
(Karl Martin Alexander Helbig (* 18 maart 1903 in Hildesheim; ā 9 oktober 1991 in Hamburg) was een Duitse ontdekkingsreiziger, geograaf en etnoloog. Zijn reizen brachten hem onder andere naar Java, Sumatra, Borneo en Midden-Amerika.).
Eerst twee fotoās van Zentralinternierungslager Dehra Dun, Brits-IndiĆ«, 1942.
Pag. 4 Etwas Ć¼ber Atjeh und das Alas-Tal. Gotisch schrift.
Pag. 8 Banjoe Biroe Lied. Gotisch schrift.
Pag. 9 Internierungslager in Niederl. Indien. Die inzwischen aufgelƶsten LƤger lagen wie folgt: getypt.
Pag. 11 Zweites Merkblatt Ć¼ber die Lage der Deutschen in den NiederlƤndische Bezitzungen. Stand Dezember 1940. Uitgebreide info over het kamp in de Alas-vallei. Getypt.
Pag. 13 Berlin, 22 Dezember 1940. Der Gauleiter der Auslands-Organisation der NSDAP, Herr StaatssekretƤr E.W. Bohle, gibt ein Heimat GrĆ¼Ī²e und sagt die Deutschen in Feindesland den Wunsch Weihnachts-und NeujahrsgrĆ¼Ī²e zu sagen. Getypt.
Pag. 14 Vervolg van pagina 11. Getypt.
Pag. 17 Das Internierungslager Siantar (OstkĆ¼ste Sumatras). Getypt.
Pag. 18 Over Fort de Kock en Sinkang, Makassar. Over vrouwen en kinderen en hun internering, o.a. in Banjoe Biroe. Getypt.
Pag. 20 Over andere vrouwenkampen. Salatiga. Tjibadak. Raja. Taroetoeng.Sindanglaja.
Pag. 24 Drittes Merkblatt Ć¼ber die Lage der Deutschen in NiederlƤndisch-Ostindien. Stand August 1941.
Opgedeeld in drie items: I. Die deutschen MƤnner in Ned-Ostindien.
II. Die deutschen Frauen in Ned-Ostindien.
III. Behandlung des deutschen Vermƶgens in Ned.-Ostindien.
Pag. 25 Over I. Opsomming 13 interneringskampen. Lijst van overledenen in de kampen. Begint met Georg Wilhelm Albers en eindigt met Arnold Alfred Werner.
Pag. 26 Weer info over het Kamp in de Alas-Vallei.
Pag. 28 Over II. Opsomming vrouwenkampen.
Pag. 29 Over transport Duitse vrouwen naar Japan. En lijst (A). met de namen van naar Duitsland teruggekeerde vrouwen en kinderen.
Pag. 30 Lijst met namen van Duitse vrouwen en kinderen die in Japan en China zijn ondergebracht.
Pag. 34 Over III. Behandlung des deutschen Vermƶgens in Ned.-Ostindien.
NIOD. 6 Paginaās van J.Dennert, artikel uit Welt am Sonntag. Op scan 00001 een kaart van Sumatra met daarop getekend diverse gekleurde lijnen die de route van de āvan Imhoffā en de āBoelonganā aangeven.
Rode Kruis. Nationaal Archief Blok Nr. I 28539. Informatiebureau Afd. A. Gedeponeerde archieven met betrekking tot Ned. Indiƫ. Invnr.78. 9 scans:
001- Transporten over Zee van Duitsers al of niet aangekomen. Schepen āOphirā, āPlanciusā en de āvan Imhoffā (geschreven tekst).
002- Invulvel over verzoek aan Bureau Nationale Veiligheid om in uw administratie te willen nagaanā¦ Leeg invulvel.
003- Geschreven tekst dat de datum van overlijden is de datum van de laatste uitvaart uit een haven.
004- Centraal Informatiebureau Nederlands- Indisch Rode Kruis Batavia. 28 Juni 1946. Opgave omgekomen en waarschijnlijk vermiste Duitsers. Ook 2 namen Nias. Begint met Aswegen, Theod.Gerhard en eindigt met Oertel, Herman E. 399 namen. Daaronder 8 namen van Genezen krankzinnigen afkomstig van het Militair Hospitaal te Koetaradja en 4 namen Afkomstig uit interneringslager Ngawi. Totaal 5 pagina’s.
STUDEO. studeo-ostasiendeutsche.de Studienwerk Deutsches leben in Ostasien. Website. Klik op Deutsche in Ostasien op NiederlƤndisch – Indien (bis 1945-1949) of op zoekvenster (rechtsboven).
Hallo Ilona, of misschien moet ik zeggen, jonkvrouw d’Aboš welkom als bestuurslid bij de IGV. Je onderzoekt al langer je eigen Indische roots, hoe is dat begonnen?
In de 4e of 5e klas van het VWO moest ik voor mijn boekenlijst het thema āIk en mijn Indische afkomst uitwerken. Dit deed ik met Indische bekende boeken van Yvonne Keuls, Hella S. Haasse, Adriaan van Dis en vermoedelijk nog een ander boek van Marion Bloem. Pas veel later heb ik de echte oude Nederlandsch-Indische literatuur gelezen en/ of geluisterd van Multatuli, Louis Couperus en Maria DermoĆ»t. Dit heeft wel mijn Indische roots ogen nog wijder geopend aangezien er veel overlap is met andere families en mijn eigen familie. Toen wist ik nog niet dat Louis Couperus de neef van de oom van mijn betovergrootvader Rudolph Louis Eduard dāAbo was, hihi. Toeval?? Nee dat denk ik niet. DāAbo heeft verwantschappen met Kuhlenkamp-Lemmers en ook dus met de familie Couperus en indirect met de familie Baud.
Je helpt ook vaak anderen met hun vragen, zie je een patroon in de vragen die je krijgt?
Nou, het verschilt echt per persoon en per generatie welke vraag ik krijg, maar ze willen vaak meer weten over hun voorouders en ze weten vaak niet waar ze moeten beginnen of verder moeten zoeken. Ze lopen ergens vast en hebben een hulpvraag, als beginner, of als gevorderde en soms hebben ze een vraag voor hun partner, vriend of vriendin of een familielid. Ze willen graag een uitleg hoe ze moeten onderzoeken, hoe ze het moeten archiveren of digitaal moeten vastleggen. Men heeft op een gegeven moment zoveel informatie verzameld en meerdere fotoās of afbeeldingen, Japanse interneringskaarten tot Oud-Paspoortarchief afbeeldingen.
Je bent van een generatie die ze de derde generatie noemen, herken je je in die typering?
Eigenlijk niet haha, of deels maar. Mijn moeder is in Djakarta geboren en in 1960 op haar 11e met haar ouders – de Broekhoff & Hilling kant – en haar broertjes en zussen naar Nederland gekomen. Dus via mijn moeders kant zie ik mij als tweede generatie. Aan mijn vaders kant, d’Abo: mijn vader is misschien verwekt in IndonesiĆ«, maar geboren in Nederland, dus dan zie ik mij wel als derde generatie. Mijn oma Nicoline dāAbo heb ik nog goed gekend en ik heb ook wel typische dāAbo trekjes en ik lijk ook soms meer op mijn vader. Als ik samen ben met mijn nichtjes lijk ik ook wel weer op mijn moeder en oma Dolly Hilling en mijn voormoeder Saminem.
Werd er veel gezwegen in jouw familie of is dat een stereotype? Waarover werd er niet gepraat?
Paspoortfoto oma Dolly Hilling
Het Indisch zwijgen is heel herkenbaar,ā¦ zucht. Aan mijn moeders kant bij oma werd er meer gepraat over eten.. āLekker kip eten jah, of wie wil er nog soto ayam? Wij kleinkinderen kregen van oma allemaal een Rijksdaalder in het bejaardentehuis in Den Bosch bij Grevelingen waar andere Indische āoudjesā zaten, so gezellig ja.. Mijn familie aan moederskant woonde allemaal in Noord-Brabant. Ik had nooit geweten dat mijn moeder en haar gezin eerst 3 jaar in een contractpension hadden gezeten. Dat ze spijtoptanten waren wist ik wel en dat de tuinman of ādjongosā ze had gewaarschuwd in 1960 dat ze moesten vluchten en dat ze per vrachtschip zijn aangekomen ergens in Rotterdam. Ik heb daar nog een foto van. Mijn vaders kant was ook deels zwijgzaam.. Wel iets over een interneringskamp in Malang maar niet over de omstandigheden. Het waren meer andere spannende verhalen waar mijn oortjes van gingen klapperen, maar dat was meer in de romantische of relationele sfeer. Pas tijdens mijn stamboomonderzoek kwam ik achter al die huwelijken en echtscheidingen van mijn oma en oudtantes en al die verschillende kinderen, ooms en tantes, halfzusters en halfbroers en de juiste achternamen die daarbij hoorden. Over contacten met Japanners, gevangenschappen in welke zin dan ook werd niet gepraat, soms wel over de reden, maar niet hoe het verblijf in een gevangenekamp was, laat staan het verblijf in een gevangenis.
Je bent ook geĆÆnteresseerd in adel, hoe is dat zo gekomen?
Tijdens mijn jeugd en door de schoonfamilie van mijn vader C.N. dāAbo ben ik meer te weten gekomen over jonkvrouwen en jonkheren en hoe je deze titel erft. Mijn interesse voor het koningshuis of adel in Nederland of andere Europese landen en in AziĆ« heb ik altijd wel gehad. Als ik op vakantie was in AziĆ«, Europa of de Verenigde Staten bijvoorbeeld wilde ik wel weten wie de koning, sultan of president was of waren in het heden en in het verleden. In mijn stamboomonderzoek en DNA-testen vond ik direct via mijn Schotse Douglas clan adellijke en koninklijke verwantschappen met de Tudorās Henry VII en zijn dochter die getrouwd was en kinderen had met ene Archibald Douglas. Daarnaast heb ik ook wat verbanden met de Stuarts gevonden en indirect met Scandinavische Koningen of Jarls. In het heden van het Zweedse Koningshuis hebben de kinderen van prinses Victoria ook adellijke peetooms die hertog of hertogin zijn in het Verenigd Koninkrijk, dat is onze Engelse deftige tak. Wat ik dus niet wist, maar wel heb onderzocht dat verschillende dāAbo dames getrouwd waren met een Jonkheer, bijvoorbeeld van Breugel, of met een baron. Mijn kennis heb ik ook via het genootschap de KNGGW, wat al 140 jaar bestaat. Tijdens hun jubileum zag ik in een Nederlandsche Leeuw dat Dina Wilhelmina dāAbo in 1884 al vermeld was in hun maandblad. In mijn stamboom zijn mevr. C.M. dāAbo residentsvrouw in Riouw (1847-49) en Robbert Christiaan NicolaĆÆ assistent-resident van Djocjakarta in 1820. Zijn zoon Robbert Erland NicolaĆÆ dāAbo was notaris te Semarang en overleden in Soerakarta (Solo) en was ridder Nederlandsche Leeuw.
Moet er meer aandacht komen voor adellijke geslachten bij de IGV? Hoe moeten we dat doen?
Meer aandacht is altijd goed voor alle geslachten dus ook de adellijke. De broer van eerdergenoemde Gerard Louis, Robert Erland dāAbo was ook notaris in Soerakarta, zoals zijn vader, en was getrouwd met jonkvrouw Josina Reyniera Petronella van der Willige von Schmidt auf Altenstadt in Delft in 1862. In mijn familie zie ik ook veel aangetrouwde Europeanen die geridderd waren, maar ook VOC medewerkers uit de 18e eeuw. Zij waren misschien niet altijd van adel, maar werkten wel voor de Deense koning in 1775. Zij vertrokken misschien wel vanaf Texel onder de VOC kamer van Amsterdam of vanaf Middelbrug onder de kamer van Zeeland bij de Oost-Indische Compagnie. Of zij waren commissaris van de Deense Koning. Is dat ook van adel of ben je dan in dienst van de koning of koningin van een Scandinavisch land zoals Denemarken?
Je hebt verschillende gradaties in adel denk ik: hoge adel en lage adel. Ikzelf ben ook bekend met bastaardzonen van een keizer en zijn maƮtresse mogelijk d.m.v. een DNA-match. DNA liegt niet, vanaf 40 cM centiMorgans, maar goed genealogisch onderzoek ook niet als het maar goed onderbouwd is met geboorteaktes, huwelijksaktes en overlijdensaktes. Zoals Maarten Lamarsaeu zei, er kan altijd een koekoekskind tussen zitten
Welk onderwerp zou meer aandacht verdienen in Indisch/Indonesisch onderzoek?
Adoeh zeg, zoeveel onderwerpenā¦ De verschillende soorten van Indisch- of Moluksheid (mijn dochter heeft Moluks bloed) en de grote vraag is waar heb ik mijn krullen toch vandaan? Of de diversiteit aan soorten Indoās en hoe je dan per land of eiland moet zoeken naar je voorouders, Javaans, Peranakan, Indo/Chinees, Indo/Japans, naast Javaans ook Sumatraans, Indo Sulawesi/Celebes, Indo Kalimanta/Borneo Moluks, Portugees, Schots/Javaans, Indo/Nieuw-Guinea / Indo/Papoea, Indo/Australisch, Indo-Amerikaans, Indo/Zuid-Afrikaans, Indo-Braziliaans en Surinaams-Javaans of Javaan/CariĆÆbisch nou zo kan ik nog wel even doorgaan. Zelfs op HawaĆÆ had ik dus familie op de Big Island in Hilo, zelf ben ik alleen op Oahu geweest en heb ik hen niet meer ontmoet toen ze nog leefden. Kassian.
Het AYO! festival op het Stenen Hoofd in Amsterdam op 7 en 8 september was dankzij een goede organisatie en vriendelijke weergoden een prachtig Indo-Moluks evenement waar team IGV veel aanloop kreeg. De culturele markt, een mix van informatie, muziek, optredens en lekker eten, lijkt daarmee voor herhaling vatbaar. Hieronder een sfeerimpressie. Dank aan onze vrijwilligers! Ook vrijwilliger worden? Stuur een berichtje naar vriendenvrijdag@igv.nl. De IGV was overigens alleen op de zaterdag aanwezig.
De Indische Genealogische Vereniging is a.s. zaterdag, 7 september aanwezig zijn met een informatiestand op het AYO! festival in Amsterdam. Het AYO! festival is een mix van cultuur, muziek en eten in de buitenlucht aan de oever van het IJ, het Stenen Hoofd, 1013 CP Amsterdam. Op zaterdag begint het om 13:00 en het festival duurt tot 23:00h. Let op: op zondag zijn we er niet.
AYO! richt zich op jongeren en “Indo-Moluks”, maar iedereen is welkom (gratis!). Kom langs met je vraag of met een praatje, het belooft mooi weer te worden.
