Wat weten wij eigenlijk van onze Aziatische voormoeders? Een naam, een vergeelde foto, een anekdote. Wanneer we gaan schatgraven in onze familiegeschiedenis, dan vinden we slechts flarden terug van onze Aziatische voormoeders. Toch is zij vaak de sleutel tot het begrijpen van ons familieverleden. Zonder haar waren er bijvoorbeeld geen Indische families!
Om haar alsnog een zichtbare plek in onze familiestamboom te geven, is de IGV samen met stichting VerhalenOverLeven e.a. gestart met het project ’10.000 Voormoeders’ . We nodigen je uit om samen met ons te bouwen een database, waarin we de biografische gegevens, foto’s en verhalen van 10.000 Aziatische voormoeders met elkaar verbinden.
Vaak kennen wij haar geboortenaam niet, of die van haar ouders, of haar geboorteplaats. Dat komt omdat zij dikwijls niet werd geregistreerd in de burgerlijke stand van Nederlands-Indië. En als dat wel zo was staat er regelmatig: gegevens onbekend. Is er dan geen informatie? Zeker wel. We moeten alleen op een andere manier zoeken.
Als we 10.000 van onze Aziatische voormoeders iets beter leren kennen, elk, met een foto en de spaarzame gegevens die zijn overgeleverd, dan ontstaat een omgeving met veel dimensies waar we de ontbrekende kennis in kunnen vinden, of in elk geval benaderen. We kunnen die dimensies, zoals een plaats, een tijd, een verhaalfragment, eenvoudig navigeren in een speciale voormoeders database.
Bovendien is een een fotocollectie van 10.000 van onze Aziatische voormoeders een eerbetoon, en een erkenning hoe massaal hun invloed is geweest op onze geschiedenis.
Daarom hebben wij uw hulp nodig.
Want, als u roots in Nederlands-Indië of Indonesië heeft, ligt er ergens die foto. Van oma Tjang of oma Miet of oma Toet. En misschien weet u niet zo veel over haar, maar toch wel iets. Een plaats, een jaartal, of een anekdote.
Alle informatie over haar is welkom, ook al is er bijna niets.
De foto’s met gegevens worden digitaal en toekomstbestendig ontsloten in de voormoeders database, die voor het publiek toegankelijk en doorzoekbaar wordt. U blijft eigenaar van de foto, en deze mag niet zonder uw toestemming worden gebruikt voor andere doeleinden dan het 10.000 voormoeders project. Datzelfde geldt voor uw teksten. Uw naam wordt niet zonder uw toestemming geopenbaard, en uw email adres nooit.
De ceremoniële lancering van de database is gepland voor begin 2023.
Dit project is geïnitieerd door Maarten Fornerod, secretaris Indische Genealogische Vereniging, Yvette Kopijn, Stichting VerhalenOverLeven en initiatiefneemster Tracing Your Roots, Maureen Welscher, journalist en publicist, en Christel Terwiel, socioloog en onderzoeker.
Nu beschikbaar: IGV Publicaties en Bronnen USB sticks
De Indische Genealogische Vereniging heeft dit jaar hard gewerkt aan het verzamelen en verwerken van IGV publicaties en Indisch bronmateriaal.
Dit heeft geleid tot twee USB sticks: IGV Publicaties en IGV Bronnen. Beide USB sticks zijn apart of tezamen te koop in de IGV webshop. Deze twee dragers van Indisch bronmateriaal vormen een onmisbare aanvulling voor het onderzoek naar je Indische familie en bevatten samen 34 GB aan informatie en 190.000 doorzoekbare pagina’s.
De IGV Publicaties USB stick is een vernieuwing van de uitverkochte IGV-DVD en bevat o.a. alle IGV publicaties uitgegeven t/m het jaar 2014. De nieuwere uitgaven dienen nog apart in de webshop te worden gekocht. Net als de oude IGV DVD bevat de USB stick ook een index (handleiding) die het zoeken op trefwoorden mogelijk maakt. Daarnaast maakt de USB stick ook gebruik van bladwijzers die het gebruikersgemak nog meer vergroten.
De IGV Bronnen USB stick bevat veel informatie waaronder Indische Almanakken en Adresboeken die ooit op een DVD uitgegeven werden, maar tegenwoordig niet meer verkrijgbaar zijn. Daarnaast bevat de Bronnen stick een enorme hoeveelheid aan extra gegevens. Net als de IGV Publicaties stick, maakt ook deze USB stick gebruik van bladwijzers. Op deze USB stick is geen index aanwezig vanwege de grote hoeveelheid pdf’s, maar kan met behulp van Adobe (gratis) toch in één keer worden doorzocht op trefwoord. Klik hier voor een handleiding hoe dit te doen.
De inhoud van beide USB sticks kan worden gevonden in de productomschrijving van de USB sticks in de webshop.
Met grote dank aan IGV-lid Dennis van der Jagt voor zijn enorme inzet om al dit bronmateriaal voor iedereen toegankelijk te maken.
Het kan u niet ontgaan zijn, de Tong Tong Fair, die eind deze maand zou beginnen is afgelast vanwege financiële redenen.
Vooral de Indonesische standhouders hebben hierdoor een grote financiële tegenslag omdat zij de standhuur al hadden betaald, hun spullen per container naar Nederland vervoerd en vliegtickets geboekt. Bovendien zijn hun kosten gemeten naar inkomen nog veel hoger dan voor Nederlandse partijen – die overigens ook hard worden geraakt.
Om de Indonesische standhouders toch een deel van hun producten te kunnen laten verkopen heeft de Indonesische ambassade in een Pasar Indonesia georganiseerd in wat het laatste weekend van de Tong Tong Fair had moeten zijn.
Een manier om deze standhouders te helpen is door naar deze Pasar te komen, en flink in te slaan; de toegang is gratis. Mochten er andere initiatieven zijn, dan delen wij die hier graag.
De moderne Indonesische schilders/beeldend kunstenaars Nasirun (1963), Jumaldi Alfi (1973) en Tisna Sanjaya (1958) exposeren vanaf zaterdag 11 mei in museum Bronbeek te Arnhem. Om 13:30 (let op, nieuwe tijd!) zal hier ook een “meet the artist” evenement zijn. De Indonesische Islamitische leider in de traditie van oud president Gus Dur, KH Ahmad Mustofa Brisi, ook Gus Mus genoemd (1944), zal hier ook enige schilderijen van zijn hand tentoonstellen.
De primitivistische werken van Nasirun zijn diepgeworteld in de Javaanse cultuur maar combineren soms ook koloniale elementen. Een van zijn laatste werken, Rampokan, dat in Bronbeek geëxposeerd zal worden, verbeeldt een tijgerfestival, gade geslagen door een Javaanse vorst en koloniale hoogwaardigheidsbekleders. Nasirun, in Indonesische kunstkringen zeer bekend, woont en werkt in Yogyakarta en beheert een gallerie met Indonesische moderne kunst die voor wat betreft kwaliteit en diversiteit het beste met een Kröller-Müller vergeleken kan worden. Drie van zijn werken zijn permanent te bewonderen in Indonesisch restaurant de Lachende Javaan in Haarlem.
Rampokan (Nasirun, in uitvoering, maart 2024)
Jumaldi Alfi, of Alfi in het kort, is afkomstig uit de Minangkabau regio in West-Sumatra, en woont en werkt ook in Yogya. Samen met een aantal andere Minangkabau’ers richtte hij in 1993 de kunstgroep Jendala op. Zijn werk kenmerkt zich door ruimtelijke vlakken met daar doorheen ruwe lijnen en objecten van steen. Hij laat zich inspireren door zowel Aziatische als Griekse mythologie.
De oudste van de drie, Tisna Sanjaya, komt uit Bandung, en is een exponent van de zogenaamde “Reformasi art”, een kunstbeweging die opkwam bij de Reformasi, een periode van liberalisering na het presidentschap van Suharto (1967-1998), waar kritiek van kunstenaars op de politiek weinig werd getolereerd. Zijn kunstwerken liggen soms gevoelig; een installatie van hem werd in 2004 op bevel van de politie verbrand.
De tentoonstelling maakt deel uit van Islamitisch festival Voices of the Archipellado, met evenementen in verschillende steden in Nederland. Museum Bronbeek is geopend dinsdag t/m zondag van 10-17h, de tentoonstelling is te zien tot en met 20 mei.
Deze pagina is alleen zichtbaar voor IGV leden. Bent u lid? Inloggen kan hier. U kunt hier direct lid worden, al voor €24 per jaar. Als u lid wordt in de laatste vier maanden van het jaar loopt uw lidmaatschap tot het einde van het volgende jaar. Eerst meer weten? Lees alles over de IGV hier, en neem een kijkje in de publieke versies van onze nieuwsbrief, IGV Nieuws.
Als lid bent krijgt u 50% korting in onze webshop, met uitzondering van Kind in Indië, dus ook op onze USB stick met tienduizenden pagina's doorzoekbaar materiaal - wat simpelweg niet op onze website past.
Maarten Fornerod talks about how European archives and DNA can be used to trace Indonesian family history, connect Indonesia and Belanda and make the world a smaller place. March 8, 2024 at the at the history department of the UGM (Universitas Gazah Mada), Yogyakarta, Indonesia, host Dr. Agus Suwignyo.
Ieder kwartaal spreken we met een ervaren Indische of Indonesische onderzoeker, dit keer met dr. Jan Folkerts, die vorig jaar promoveerde aan de VU in Amsterdam op een proefschrift over Herman Muntinghe, een invloedrijk bestuursambtenaar in de vroeg 19e eeuw. Dit boek is nu ook in een handelseditie gepubliceerd. Hieronder het interview.
Onlangs verscheen uw boek De koloniale illusie, een biografie van Herman Muntinghe, die tegelijk ook gelezen kan worden als een geschiedenis van de nieuwe koloniale staat die in Indië ontstond na de opheffing van de VOC.
Hoe is de fascinatie voor Muntinghe ontstaan?
Er was een oud en al bekend verhaal in mijn eigen familie dat de overgrootvader van mijn grootmoeder in 1823 in Veendam wilde trouwen, maar daarvoor geen toestemming kreeg, omdat hij niet wist wie zijn ouders waren en waar en wanneer hij exact geboren was. Hij was op zeer jonge leeftijd als kindslaaf geroofd in de Indische archipel. Maar hoe hij precies in Nederland terecht was gekomen, was een nooit opgelost raadsel, waar al menigeen zich het hoofd over had gebroken.
Aan dat mysterie kwam een einde toen ik in 2017 in het Nationaal Archief de brief ontdekte die mijn voorvader aan koning Willem I had gestuurd om alsnog toestemming voor zijn huwelijk te verkrijgen. Dat was een fascinerende brief, waarin ook stond wie hem had meegenomen: de jonge luitenant-kolonel Pieter Muntinghe uit Veendam, een aide de camp van gouverneur-generaal Daendels, die in 1810 om gezondheidsredenen vanuit Java naar Europa was teruggestuurd, maar ook belangrijke brieven van Daendels naar Napoleon moest brengen. Van Surabaya reisde Muntinghe met mijn voorvader naar Bordeaux en van daar naar Fontainebleau en Parijs en tenslotte naar Veendam, waar hij werd opgenomen in het huishouden van Muntinghes ouders.
Ik vroeg me toen af hoe gewoon het eigenlijk was dat nog in 1810 een Nederlandse officier een zeven- of achtjarige jongen meenam naar Nederland, die hij daarvoor op Java gekocht had. Zo kwam ik terecht bij een nog veel bekender familielid van de luitenant kolonel, zijn achterneef Herman Warner Muntinghe (1773-1827), in zijn tijd een beroemd man, maar inmiddels bijna vergeten.
Het begon allemaal met een simpele vraag, maar het mondde uit in een uitputtend onderzoek dat vier jaar in beslag nam en eindigde met de verdediging van het proefschrift op 30 oktober vorig jaar aan de VU. En van het proefschrift is er nu sinds februari een handelseditie.
Kan u in het kort vertellen wat het belang van deze persoon is geweest in de vroege 19e eeuw in Nederlands-Indië?
Muntinghe was de grondlegger van de negentiende-eeuwse koloniale staat in Indonesië. Hij was de verbindende figuur tussen de Nederlandse, de Franse, de Britse en opnieuw de Nederlandse periode op Java tussen 1806 en 1827, want hij was vrijwel steeds de belangrijkste adviseur van de Indische regering. Zowel Daendels als Raffles beschouwden hem als een onmisbare figuur. De gouverneurs-generaal verdwenen, maar Muntinghe bleef al deze tijd, en had met zijn visie een grote invloed. Hij was zelf de eigenaar van grote landgoederen aan de noordkust, maar toen daar een vreedzame betoging bloedig werd neergeslagen veranderde hij van opinie. Hij verkocht zijn eigendom en keerde zich tegen de uitpersing van de Javanen door particuliere grondbezitters uit Europa. Europese landeigenaren noemde hij later zelfs parasieten. In dat opzicht was hij zijn tijd ver vooruit.
Het is iemand waar de geschiedenis op verschillende manieren naar heeft gekeken, van extreem negatief naar extreem positief. Hoe ziet u dat zelf?
Muntinghe was een zeer intelligent maar ongemakkelijk mens met heel verschillende kanten. Niemand bestreek met zijn adviezen een zo breed terrein als Muntinghe. Hij kon met zijn woorden toehoorders in vervoering brengen, maar zijn welsprekendheid werd soms afgewisseld met een stuurs zwijgen. Hoewel men op Java wel wat gewend was, riep zijn persoonlijk leven veel vragen op. Hij leefde samen met meerdere tot slaaf gemaakte vrouwen, werkte vaak bij voorkeur ’s nachts en hij kon minderen soms zeer autoritair behandelen. Tegen de tijd van zijn dood in 1827 had hij in Indië volledig afgedaan, maar twee decennia later werd hij herontdekt en gaven zijn bewonderaars zoals Wolter Robert baron Van Höevell, zijn geschriften uit. Ook Thorbecke en C. van Vollenhoven zagen Muntinghe als de wegbereider van een nieuwe koloniale politiek. Volgens sommigen was hij een voorloper van Multatuli.
Ik zie zelf Muntinghe als een typisch voorbeeld van iemand met tegelijk slechte en goede kanten. Zijn biografie laat zien dat de strijd over het kolonialisme niet slechts een strijd was tussen groepen en individuen in de koloniale samenleving, maar zich ook in de hoofden van de hoofdrolspelers zelf afspeelde.
Is de invloed van Muntinghe nu nog merkbaar in Indonesië, en zo ja hoe?
Ja, op verschillende manieren. De ‘uitvinding’ van het dorp als een belangrijke bestuurseenheid is een product van de discussie tussen Raffles en Muntinghe over de wijze waarop het Javaanse platteland moest worden geëxploiteerd. Nog steeds is in het huidige Java de desa van groot belang. Muntinghe heeft ook een grote invloed uitgeoefend op het verloop van de huidige grenzen tussen Indonesië, Maleisië en Singapore. Dat kwam doordat hij de Engelsen onder Raffles uit Zuid-Sumatra verjoeg en Raffles vervolgens Singapore stichtte. Bij de totstandkoming van het verdrag van 1824 speelde Muntinghes advies ook een grote rol. Hij was ook de eerste die de economie van Indische archipel als een geheel zag dat geïntegreerd moest worden.
Er is geen portret van hem overgeleverd, denkt u dat die nog boven water kan komen, waar is nog een kansje? Heeft u ergens iets gevonden wat hem lichamelijk beschrijft?
De kans dat we nog eens een portret vinden lijkt me klein. Muntinghe was bij zijn dood failliet en had geen erfgenamen die zijn nagedachtenis of zijn boedel beheerden. Maar uitgesloten is het niet. Toen hij na een tweejarig verblijf in Nederland eind 1824 terug ging naar Indië, nam hij een flinke groep stad- en streekgenoten uit Groningen mee, onder wie de latere abolitionist Marten Douwes Teenstra. Teenstra liet toen een portret vervaardigen door dezelfde kunstschilder die eerder ook een oom van Muntinghe portretteerde. Het is best mogelijk dat Herman Warner Muntinghe hetzelfde heeft gedaan, maar we weten het niet. Goede beschrijvingen van zijn uiterlijk zijn er niet. Zelf vond ik de uitspraak van Willem de Clercq wel mooi, die bij een gezamenlijk diner over Muntinghe zegt, dat hij een man was ‘vol vuur, dat hem uit de ogen blinkt.’
U hereft veel gebruik gemaakt van de archieven in Engeland over Nederlands-Indië in de periode van het Britse bestuur (1811-1816), zijn die eenvoudig online te raadplegen? Heeft u daar tips voor?
Sinds een paar jaar zijn de archieven van de Britse East India Company online. Een onderdeel daarvan, de Java Factory Records, is een erg belangrijke bron voor het Britse tussenbestuur op Java. Tijdens mijn onderzoek zaten die archieven echter wel achter een betaalmuur. Ik heb toen speciale toestemming gekregen om ze enkele maanden – als ‘proef’ – te kunnen raadplegen. Zie https://www.eastindiacompany.amdigital.co.uk/ Wat de situatie rond de online toegang op de EIC-records nu is weet ik niet. Ik vermoed dat ze in de British Library zelf gratis te gebruiken zijn. Het blijft sowieso verstandig de BL zelf te bezoeken, de particuliere collecties uit die tijd zijn immers meestal niet online.
Africa and Asia reading room van de British Library in Londen.
Smaakt dit onderzoek naar meer, met andere woorden bent u met een nieuw project bezig?
Ja de overgangstijd tussen VOC en het nieuwe koloniale bewind in Nederlands-Indië blijft mij wel bezighouden. In de loop van dit jaar wil ik een nieuw project opzetten, dat deels voorafgaat aan de periode die ik heb behandeld met Muntinghe, en deels die tijd overlapt.
Aan welk onderwerp wordt volgens u op het gebied Indische/Indonesische geschiedenis te weinig aandacht aan besteed?
De gehele periode van ca. 1780 tot 1830 is veel belangrijker dan vaak gedacht wordt, verder vind ik dat de persoonlijke ervaringen en achtergronden van de hoofdrolspelers een prominentere plaats moeten krijgen. De koloniale samenleving en de koloniale verhoudingen werden in stand gehouden door mensen van vlees en bloed en niet slechts door wetten en reglementen. Het kolonialisme ontwikkelde zich in voortdurende spanning met de inheemse samenleving en niet op grond van oekazes uit Den Haag, zoals soms nog wordt gedacht.
Waar is uw boek verkrijgbaar?
Gelukkig vrijwel overal en uiteraard ook online. Hopelijk komt er een Indonesische vertaling.
De IGV organiseert regelmatig lezingen, en geeft workshops. Fijn als u erbij bent! Maar, wij realiseren dat u af en toe een lezing of workshop van ons mist. Vandaar dat we ze de laatste tijd proberen op te nemen. We stellen ze hier beschikbaar, vanwege copyright en AVG alleen voor IGV leden. Digitaal lidmaatschap is trouwens maar €24 per jaar.
De Indische Genealogische Vereniging heeft het boekjaar 2023 afgesloten met 1240 leden, een groei van 30% vergeleken met het jaar ervoor. In april vorig jaar bereikten we de grens van 1000 leden, en de vereniging is daarna op hetzelfde tempo blijven doorgroeien. Hiermee zet de IGV de trend van de voorafgaande jaren voort, die vooral te danken is aan de toename van het aantal digitale leden.
Dankzij de bijdragen van die digitale leden is de IGV in staat geweest dit jaar een professionele database te openen, na twee jaar van voorbereiding, die de komende jaren een stevig fundament geeft onder onze digitale bronnenontsluiting.
Daarnaast gelooft de vereniging ook in de waarde van fysieke ontmoetingen, en is actief in workshops, meet-ups en natuurlijk de Tong Tong Fair. Bovendien is er elke derde vrijdag van de maand de IGV + CBG|Centrum voor Familiegeschiedenis Vrienden Vrijdag, waar IGV leden en/of CBG vrienden elkaar kunnen ontmoeten.
Last but not least brengen wij elk jaar een genealogisch jaarboek uit de Indische Navorscher, bomvol Indische en Indonesische familiegeschiedenis, een of meer Bronnenpublikaties en talrijke ad hoc publicaties (zie hiervoor onze webwinkel). Leden kunnen deze fysiek of digitaal aanschaffen met 50% korting.
We zijn blij dat we de exponentiële groei van de voorgaande jaren nog een jaar hebben kunnen voortzetten, maar gaan er vanuit dat we op een gegeven moment naar een stabiel plafond zullen gaan. Waar die ligt weten we natuurlijk nog niet. In elk geval zijn we dankbaar aan al onze actieve en betrokken leden, zonder wie onze activiteiten niet zouden kunnen plaatsvinden. Ook zij we dankbaar deel uit te maken van een groot Indisch netwerk, individuen en organisaties die elkaar steunen en helpen.
Wilt u kennismaken met de IGV? Kom dan een keer naar onze Vrienden Vrijdag. Of meld u aan voor de lezingen op onze Algemene Ledenvergadering op 17 februari aanstaande in Bronbeek (voor niet-leden en introducé(e)s vanaf 15:00h). Meteen lid worden mag natuurlijk ook😀.
Vrijdag 19 januari is de derde vrijdag van de maand en dus CBG + IGV VriendenVrijdag. Deze vrijdag staat in het teken van de nieuwe serie publicaties: Indische bronnen uit oude tijdschriften van de IGV. De hele dag zijn experts van IGV en/of CBG aanwezig voor vragen daarover en je te helpen bij je onderzoek. Daarnaast is het gewoon leuk om gelijkgestemden te ontmoeten.
Om aan te melden moet je CBG Vriend zijn of IGV lid (of beide!) – als introducé(e) mag je ook 1x meekomen.
Van 10:00 tot 16:00 zijn de deuren open.
Het adres is: Prins Willem-Alexanderhof 22 2595 BE Den Haag Vlakbij het Centraal Station, bij het Nationaal Archief naar binnen, en dan helemaal rechts, naar de open deur.
